Opdat wij weten en nooit vergeten

“Dat is toch niet echt gebeurd?” vroeg ze met grote ogen aan mijn moeder.

Op een van de familietripjes naar Italië ging het boek van hand tot hand. Haar naam was Sarah van Tatiana de Rosnay, over de verschrikkingen van de joodse razzia’s en concentratiekampen. Een indrukwekkend boek, aldus velen.

Mijn oudtante is geboren in 1929. Ze werd elf in het jaar dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak en was vijftien toen zij in het zuiden van Nederland op 18 september de bevrijding vierde. Ze was bij de oorlog, zoals Anne Frank bij de oorlog was. Jong maar oud genoeg om te zien, te voelen, te begrijpen wat er om je heen gebeurt.

En ook gedurende de 65 jaar nadien is de oorlog niet uit ons geheugen verdwenen. We vertellen het onze kinderen op school, herdenken de slachtoffers en vieren onze vrijheid. We weten. Allemaal.

Ik heb de oorlog – goddank – niet meegemaakt. Bovendien hou ik veel van mijn lieve oudtante. Moet ik zwijgen of schrijven? Het kost me moeite en ik neem het risico geschrapt te worden als familielid. En toch.

“Dat is toch niet echt gebeurd, met die concentratiekampen enzo?” vroeg mijn oudtante.
“Ja tante,” antwoordde mijn moeder, “dat is echt zo gegaan.”

Geschrapt worden als mens wegens je afkomst, religie of kleur weegt oneindig veel zwaarder. Opdat wij weten en nooit vergeten.